Ses teli felçleri birçok nedenden dolayı oluşabilmektedir. Ses teli felçlerinin bir hastalık değil, hastalığın bir belirtisi olduğunu kabul etmek gerekir. Ses teli felçlerine neden olan faktörlerin listesi oldukça kalabalıktır.
Ses teli felcini ilk kez Hipokrat M.Ö. 4. yüzyılda tanımlamıştır. Daha sonra 2. yüzyılda Galen ses teli sinirinin anatomisini tanımlamıştır.
Ses teli felci oldukça yaygındır; ses teli sinirinin kafa içi bölümünden gırtlağa girişine kadar olan bölümünün hastalıklarıyla olur.
Gırtlağın felçlerini iki grupta incelemek mümkündür:
A- Duyusal hastalık: Gırtlağın duyusunun kaybolmasıyla ilgilidir. Çünkü gırtlağın duyusuyla hareket sağlayan sinirler farklıdır.
B- Hareket hastalığı: Burada hareket sağlayan sinirin etkilenmesiyle ilgilidir.
Ses teli felçlerinde bulgular nelerdir?
1- Tek taraflı ses teli felci: Ses teli genellikle orta hattın hafif dış yanında kalma eğilimindedir. Ses sıklıkla ses teli orta hattaysa normaldir. Ama dış yan tarafta yerleşimde kalmışsa kısa sürede kompanse eder, ancak hafif ses değişikleri kalır. Ancak ses tellerinin arasında belirgin ölçüde aralık kalıyorsa, o zaman ciddi ses kısıklığı ortaya çıkar.
2- Çift taraflı ses teli felçleri: Ses telleri orta hatta veya orta hatta yakın konumdaysa çok iyi ses çıkarırlar. Ancak soluk almada belirgin sıkıntı vardır. Acil müdahale gerekir.
3- Gırtlağın duyusunu sağlayan sinirin felci: Felç tek taraflı olduğunda, başlangıçta sıvılar akciğerlere kaçabilmektedir. Ancak kısa sürede vücut bu durumu telafi eder. Duysal sinir aynı zamanda ses telinin gerginliğini de değiştirir. Bu sinir dalının felcinde ise boğazda basınç duyusu, boğaz temizleme ihtiyacı, hafif derecede ses kısıklığı gelişir. Eğer bu duyusal sinirin her iki kasa hareket veren dalında felç ortaya çıkmışsa, hasta konuşma sesinin sıklıkla normal olduğunu, ancak şarkı söylerken sesinin değiştiğini ifade etmektedir. Çift taraflı duyusal sinir felçlerinde ise yiyecek ve sıvıların akciğere kaçması kaçınılmaz hale gelmektedir.
Ses teli felçlerinin nedenleri nelerdir?
Ses teli felçleri % 10 oranında kafa içi nedenlere bağlıyken, geriye kalan nedenlerin tümü boyun ve göğüs bölgesindeki sorunlardan kaynaklanmaktadır. Nedenleri şöyle sıralayabiliriz:
1- Akciğer, boyun, gırtlak, yemek borusu tümörleri,
2- Boyun travmaları,
3- Kalp büyümesi, doğuştan kalp problemleri,
4- Kafa travmaları,
5- Cerrahi: Özellikle guatr cerrahisini takiben,
6- Merkezi sinir sistemiyle ilgili hastalıkları: Tümör, damar hastalıkları,
7- Enfeksiyonlar,
8- Nedeni bilinmeyenler,
olarak sıralanabilir.
Görüldüğü gibi ses teli felçlerinin altında oldukça önemli, hayatı tehdit eden nedenler çıkabilmektedir. Burada amaç, önce nedeni ortaya koymak, sonra ses teli felciyle ilgili çözümler aramaktır. Ancak çift taraflı ses teli felci direkt olarak solunumu belirgin biçimde zora soktuğu için acil tedavi edilmeyi gerektirmektedir.
Akciğerdeki hastalıkların bile ses teli felcine neden olmaları, tamamen ses teli sinirinin seyri ile ilişkilidir. Sol ses teli felci daha sık görülmektedir. Ses teli sinirleri yemek borusu ve tiroit beziyle çok yakın ilişkidedir. Özellikle guatr cerrahisini takiben sinirin zedelenme olasılığı, değişik kaynaklara göre % 1-14 dolaylarındadır. Ayrıca şunu da belirtmemiz gerekir ki, nedeni bulunamayan grup, yine değişik kaynaklara göre % 4-50 arasında değişmektedir.
Ses teli felcinin tanısında kullandığımız yeni bir teknik
Ses teli felcinde hem ses teli sinirinin nerede zarar gördüğünü bulmak, hem de iyileşme şansının olup olmadığını anlamak amacıyla, ses telini hareket ettiren kaslara bir ince iğne ile girilerek kasların elektriksel gücünü ölçen larengeal elektromiyografi tekniğini kullanmaktayız.
Boyundan ince bir iğneyle gırtlak kaslarına girmek mümkün olur. Böylelikle cerrahiyi ne zaman uygulayabiliriz, sorusuna da kolaylıkla cevap bulmamız mümkün hale gelebilir. Ses telinin iyileşemeyeceğine karar verilebilmektedir.
Ses felçlerinin tedavisi var mıdır?
Duysal sinirin hareket dalının tek taraflı zarar görmesi durumunda tedaviye gerek yoktur. Ancak çift taraflı hastalandığında konuşma terapisine ihtiyaç vardır. Duysal sinirin tek taraflı hastalanmasında tedaviye gerek yokken, çift taraflı hastalandığında boyna delik açılmasını gerektirir. Burada amaç alınan yiyecek ve sıvıların akciğerlere kaçışını engellemek, bir de solunumu garantiye almaktır.
Ses taraflı ses teli felçlerinde, tedaviyi ses teli pozisyonu belirlemektedir. Ses teli orta ise tedaviye gerek yoktur. Ancak orta hattan uzaklaşmışsa, kullanılan bazı maddeleri ses teli içine enjekte ederek aralığı azaltmak veya ses telini bazı tekniklerle orta hatta yaklaştırmak esasına dayanır.
Tek taraflı ses teli felcine tek taraflı duysal kaybın eklenmesi tedavi yaklaşımını değiştirmeyecektir.
Çift taraflı ses teli felcinde, ses telleri orta hatta yakın pozisyonda ise solunum yolunu garantiye almak için boyna delik açılması gerekmektedir. Sonrasında klasik olarak ses telini hareket ettiren kıkırdağın çıkarılması, ses telinin bazı tekniklerle yana alınmaya çalışılması ve sinir transferi gibi seçenekler vardır.
Çift taraflı ses teli felçlerinin tedavisinde lazer kullanarak uyguladığımız yeni teknik nedir?
Biz lazer kullanımını takiben lazer kordotomi dediğimiz tekniği uygulamaktayız. Burada genel anestezi altında ağızdan yerleştirilen bir boruyla ses tellerini görünür hale getirip, mikroskop altında ve lazer yardımıyla ses telinin kıkırdakla birleşim yerine -yaklaşık olarak ses telinin arka 2/3 noktasına- lazerle dış yana doğru kesi atmak koşuluyla önemli bir solunum mesafesi kazanmaktayız.
Hastalar boyunlarına açılan delikten kurtulmaktadır. Hasta ameliyat sonrasında birkaç saat gözlenerek evine gönderilebilmektedir. Oldukça kolay ve başarı oranı yüksek bir tekniktir.
Ses teli felçleri sonuç olarak çok önemli rahatsızlıklardan kaynaklanan bir belirtidir. Ses felcine göre tedavi yaklaşımları farklıdır.
Lazer kordotomi tekniği yeni bir tekniktir ve kolay, başarı oranı yüksek bir ameliyat şeklidir.
